გრემი

                                                        მდებარეობა

გრემი- ქართული ხუროთმოძღვრების ძეგლი, მდებარეობს კახეთში, ყვარლის მუნიციპალიტეტის სოფ.გრემის აღმოსავლეთით ციტადელში, მაღალ გორაკზე.       

ისტორია

გრემი  ააგო კახთა მეფე ლევანმა 1565 წელს.

მოხატვა დაუმთავრებიათ 1577წელს. იყო სამეფო რეზიდენცია,რომელშიც განლაგებული იყოსამეფო სასახლეები,შადრევნიანი შენობა, რვაკუთხაკოშკი, აგურით ნაგები აბანო დასხვა.

XV საუკუნის შუახანებში, ქალაქგრემის დაარსებისას,სასახლისათვის და საერთოდციტადელისათვის, მდინარეინწობაზე ჩამომავალი ქედისშემაღლებული ბოლოშეურჩევიათ. ამ ადგილს ისუპირატესობა ჰქონდა, რომ იგიბატონობდა ქალაქზე და ამავედროს ქალაქის განუყოფელინაწილი იყო. ფეოდალურ ქალაქს ასეთი განლაგება აწყობდა დაშეიძლება ითქვას, მისი კლასიკური სახეც შეიქმნა. მდინარეიმწობას გასწვრივ, აღმოსავლეთით და დასავლეთით,განლაგებულია ქალაქის კვარტლები. ქალაქს სამხრეთით მდინარეებჯინება, ჩრდილოეთით კი- მთები.

 XV-XVII საუკუნეებში გრემი ერთ-ერთი ყველაზე ძლიერი,კეთილმოწყობილი და ხალხმრავალი ქალაქი იყო. მისიმნიშვნელობა, როგორც მხარის პოლიტიკური ცენტრისა, დაეცაXVII საუკუნეში, მას შემდეგ რაც შაჰ-აბასის 1614 1616წშემოსევებში დანგრეული და განადგურებული ქალაქიდან კახმეფეთა რეზიდენცია კვლავ თელავს დაუბრუნდა.

გრემის  მთავარანგელოზი

არსებობს მთავარანგელოზის აგების  ორი ვერსია, პირველი ვერსიის თანახმად რუსიელჩები, რომლებიც კახეთისმეფეებს  ხშირად სტუმრობდნენ დიპლომატიური მისიითთავის ჩანაწერებში ხშირადახსენებენ მთავარანგელოზისეკლესიას და მათ ცნობებს,როგორც პირველ წყაროებს,დიდი მნიშვნელობა ენიჭება. ერთ-ერთი ასეთი ჩანაწერისმიხედვით, ელჩები მოსულან გრემს 1637 წელს და გაჩერებულანმთავარანგელოის მონასტერში, რომელიც ციხეში იდგა. მეორეცნობის მიხედვით, მთავარანგელოზთა მონასტერი ლევან მეფესაუშენებია და უბრძანებია მისი იქ დაკრძალვა. ეს ცნობავფიქრობთ სარწმუნოა. 1589-90 წწ. რუსების

ელჩობის ჩანაწერებიდან ესკარგად დგინდება დავგებულობთ ეკლესიის აგებისზუსტ თარიღსაც-,,ათანასეარქიმანდრიტმა თქვა,ოცდახუთი წელია რაც ტაძარიააგესო.” აღნიშნულ ცნობაზედაყრდნობით გ. ჩუბინიშვილმამთავარანგელოზთა ეკლესიისაგების თარიღად 1565 წ მიიღო.

მთავარანგელოზთა ანსამბლიკომპლექსური ძეგლია, სადაც მცირე ტერიტორიაზე ქალაქისმნიშვნელოვანი პოლიტიკური, ადმინისტრაციული, რელიგიური,სამეურნეო და თავდაცვითი ნაგებობებია წარმოდგენილი, ისერომ ძეგლის განხილვა შეიძლება როგორც ქალაქის პოლიტიკურ-რელიგიური ცენტრისა, საწარმოო და სამეურნეო ადგილისა დაასევე თავდაცვითი მნიშვნელობის მქონე ობიექტისა.

ეკლესიის გეგმა კვადრატს მიახლოებულია. მისი შიდა განლაგებასაერთო თვალსაზრისით ტიპურია ცენტრალურ-გუმბათოვანძეგლისათვის., მაგრამ განსაკუთრებულია თავისი შემართულიპროპორციებით, შიგნით შესული დაძაბულობას გრძნობს. ყველახაზი ზევით გარბის და ამ

ტენდენციას აძლიერებს სიგანესთანშედარებით შესამჩნევი 

პირვანდელი ნაგებობაფუნქციონირებდა როგორც სამეფოკარის სასახლე და სამეფო რეზიდენციისგადატანის და აქ ეკლესიის აგების თუგანახლების შემდეგ მას ემატებასამრეკლოს ფუნქციაც, რა თქმა უნდასათანადო არქიტექტურულიცვლილებების შემდეგ. ამის გამოაალბათ, რომ აქ რამდენიმე სამშენებლოფენა განირჩევა, რომლებიც ისეაერთმანეთზე გადაჯაჭვული, რომ მათიგამიჯვნა ყველგან ზუსტად ვერხერხდება.

მიუხედავად იმისა, რომ სასახლე-სამრეკლოს მშენებლობაშირამდენიმე ფენა ჩანს, მშენებლობის ტექნიკა ერთია, საშენმასალად გამოყენებულია ქართული აგური და კირის ხსნარი.

გრემი დღეს

2006 წელს გრემს ჩაუტარდა რესტავრაცია და გამოჩნდა XVII  და  XVIII  საუკუნის ფრესკები.  დღეს გრემს წელიწადში  დაახლოებით  200000  მნახველი  ყავს.  გრამში ასევე  აღევლინება წირვალოცვა.